PODCAST  
Aquarama 101 – september 2023

Genoeg geloosd. Is industrieel waterhergebruik de nieuwe norm?

Eerste Aquarama podcast behandelt kansen en valkuilen van industrieel waterhergebruik

Waterschaarste. In Europese landen was het lange tijd een onzichtbaar, maar daarom niet onbestaand, fenomeen. Pas de laatste jaren groeit onder invloed van de klimaatwijziging het besef dat onze drinkwaterlevering in gevaar is en er anders met water – én afvalwater – omgesprongen moet worden. België is alvast internationale voorloper inzake (industrieel) waterhergebruik. Maar hoe komt dat precies? En welke randvoorwaarden bepalen het welslagen van een project? Dat vroegen we in de allereerste Aquarama podcast aan Michel Danau, sales director bij Veolia Water Technologies.

Historische voorsprong

In 2017 brachten de Verenigde Naties de problematiek van afvalwater en het potentieel van afvalwaterhergebruik expliciet en wereldwijd onder de aandacht tijdens de World Water Day, maar in België is men zich er al langer van bewust. De eerste projecten voor industrieel waterhergebruik dateren volgens Michel Danau zelfs al van twintig jaar geleden. “Toen was er in bepaalde regio’s en sectoren immers al een watertekort. Met name de voedingsbedrijven die zich op dat moment in West-Vlaanderen gingen nestelen, merkten dat er onvoldoende water beschikbaar was en dat ook de kwaliteit te wensen overliet. Zij moesten, zeker in het kader van hun enorme expansie en de beperkingen op het oppompen van grondwater, dus wel op zoek naar een alternatieve waterbron.”

Een van de oorzaken van het toenmalige watertekort, verklaart Danau, lag in een eerdere industriële golf, waarbij onder meer textielbedrijven gedurende een dermate lange tijd diep en kwalitatief grondwater hadden opgepompt dat het grondwaterpeil drastisch gedaald was. “Vandaag zorgt de klimaatwijziging natuurlijk voor een enorme versnelling van dergelijke fenomenen. De gevolgen daarvan kunnen we nog niet helemaal inschatten, maar er worden wel steeds meer landen en bedrijven wakkergeschud. Waar we vroeger één project per jaar realiseerden, zijn dat er vandaag al snel twintig. Waterhergebruik is met andere woorden niet langer een tendens; het is simpelweg een feit.”

Diverse drijfveren

Om grootschalige problemen te vermijden, worden bedrijven hier en daar al verplicht om water te gaan hergebruik, maar ook vanuit de eigen bedrijfsvoering zijn er redenen genoeg om in waterhergebruik te investeren. Zo is water voor industriële bedrijven een onmisbare grondstof en staat of valt de bedrijfszekerheid, maar ook de groeimogelijkheden, bij de voorziening daarvan. “Dat staat zelfs volledig los van de kostprijs”, benadrukt Danau. “Want als het water er niet is – en dat zal door externe beperkingen op de waterlevering of het oppompen van grondwater steeds vaker het geval zijn – dan kan je simpelweg niet vooruit.”

Vanuit duurzaamheidsambities groeit daarnaast het bewustzijn voor niet alleen de CO₂- maar ook de watervoetafdruk, terwijl ook energiebesparingen voor heel wat bedrijven een belangrijke drijfveer zijn, en dat vanuit zowel ecologisch als economisch standpunt. “In de industrie wordt vooral gebruikgemaakt van zacht proceswater aan een zekere temperatuur. Wordt dat uit bijvoorbeeld leidingwater geproduceerd, dan moet het niet alleen opgewarmd worden, maar wordt het doorgaans ook met behulp van zouten onthard. Bij waterhergebruik is weliswaar ook een zuivering nodig, maar de hardheidsgraad ligt doorgaans wel lager en de temperatuur hoger. Dat gaat al snel om een ∆T van 10 of 15°C die je één op één kan terugwinnen.”

In de praktijk

Gezuiverd industrieel afvalwater kan alvast in tal van processen gebruikt en hergebruikt worden. Klassieke voorbeelden zijn onder meer koel- en suppletiewater voor koeltorens en water voor CIP-installaties, maar in brouwerijen wordt het bijvoorbeeld ook toegepast voor de reiniging van flessen en in sommige gevallen wordt gezuiverd afvalwater zelfs rechtstreeks terug in de productie gebruikt. “Uiteindelijk heb je vooral rekening te houden met de beschikbare en de benodigde waterkwaliteit. Water heeft nu eenmaal verschillende kwaliteiten en niet elke toepassing heeft dezelfde eisen. Anderzijds bepaalt natuurlijk ook de kwaliteit van het beschikbare afvalwater wat er in de zuivering technisch mogelijk is. Dat is gelukkig best veel: niet onregelmatig ligt de kwaliteit van het gezuiverde afvalwater zelfs hoger dan die van drinkwater.”

De kwaliteit van de input en de output zijn alvast bepalend voor de businesscase voor waterhergebruik, net als de benodigde capaciteit. Het zijn immers die aspecten die bepalen welke technologieën ingezet moeten worden en welk kostenplaatje, zowel operationeel als qua investering en doorgaans uitgedrukt in een prijs per kubieke meter, daarmee gepaard gaat. Al zijn er volgens Danau nog wel wat factoren om rekening mee te houden. “Af en toe komt het voor dat een bedrijf geen vergunning krijgt om het concentraat te lozen. In zo’n geval moet je het verder behandelen en afvoeren, maar dat kan helaas hoge extra kosten met zich meebrengen. Als die kosten echt de pan uit rijzen, dan is er ook geen businesscase meer.”

De letter van de wet

De wetgeving kan met andere woorden nog een domper zijn op het hele hergebruikverhaal. “Bedrijven die aan waterhergebruik willen doen, moeten hun lozingsvergunning in ieder geval goed bekijken”, waarschuwt Danau. “Het voordeel in Vlaanderen is echter wel dat hier al met een combinatie van vrachten en concentraties, in plaats van enkel met concentraties, gewerkt wordt. Op die manier wordt er al heel wat mogelijk gemaakt, wat elders nog niet het geval is. De meeste Europese landen wachten immers op een duidelijke richtlijn van Europa, terwijl we daar in België echt al op vooruitlopen.”

Dat geldt volgens Danau ook voor het waarborgen van de waterkwaliteit. “Wie aan waterhergebruik doet, wordt in zekere zin zelf watermaatschappij of -producent. Dat betekent dat je zelf verantwoordelijk bent voor de kwaliteit van het water. Gelukkig hebben zowel Vlaanderen als het FAVV daar een duidelijk kader voor gecreëerd. We weten dus perfect welke analyses een bepaald bedrijf moet doen om de kwaliteit van het water te borgen.”

Beluister het volledige gesprek gratis via Spotify en volg Aquarama Podcast om rechtstreeks op de hoogte te blijven van nieuwe afleveringen.

Tekst: Elise Noyez

Foto’s: Veolia Water Technologies